“โรคหลอดเลือดสมอง” หรือ Stroke ถือเป็นภัยเงียบที่คร่าชีวิตคนไทยไปมากกว่าปีละ 50,000 คน และทำให้ผู้รอดชีวิตจำนวนไม่น้อยต้องเผชิญกับความพิการ บั่นทอนคุณภาพชีวิตของทั้งผู้ป่วยและครอบครัว ซึ่งถ้ามองในมุมของการแพทย์สมัยใหม่ การรักษา Stroke อย่างได้ผลนั้น จะต้องครอบคลุมการดูแลแบบสหสาขาวิชาชีพ ทั้งด้านร่างกาย จิตใจ อารมณ์ และสังคม เพื่อให้ผู้ป่วยสามารถกลับมาใช้ชีวิตได้เหมือนเดิมมากที่สุด
ปัจจัยเสี่ยงและสาเหตุที่ทำให้เกิด “เส้นเลือดสมองตีบ”
การอุดตันของเส้นเลือดสมองเป็นสาเหตุของ Stroke ที่พบได้บ่อย โดยมีปัจจัยเสี่ยงหลายประการ ที่สำคัญได้แก่
- ความดันโลหิตสูง ทำให้ผนังหลอดเลือดหนาตัวขึ้นและมีโอกาสแตกได้ง่าย
- เบาหวาน น้ำตาลในเลือดสูงเป็นเวลานานส่งผลให้หลอดเลือดเสื่อมและเปราะบาง
- ภาวะไขมันเลือดสูง ไขมันจะไปเกาะผนังเส้นเลือดทำให้ตีบแคบและแข็งตัว
- โรคหัวใจ เช่น ภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ ลิ้นหัวใจรั่ว ผนังหัวใจห้องบนซ้ายหนา
- การสูบบุหรี่ สารพิษในบุหรี่ทำลายผนังหลอดเลือด กระตุ้นการสร้างลิ่มเลือดได้ง่าย
- ขาดการออกกำลังกาย ทำให้หลอดเลือดขาดความยืดหยุ่นและแข็งตัว
การตรวจคัดกรองและประเมินปัจจัยเสี่ยงเหล่านี้อย่างสม่ำเสมอ จะช่วยให้สามารถป้องกันและชะลอการเกิดเส้นเลือดสมองตีบได้ในระดับหนึ่ง
แนวทางการฟื้นฟูสภาพผู้ป่วย Stroke ที่ “Health Focus Clinic”
กระบวนการฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ป่วยหลัง Stroke จะมุ่งเน้นการสร้างความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ ป้องกันข้อติด กล้ามเนื้อลีบ ฟื้นฟูการทรงตัวและการเคลื่อนไหว รวมถึงกระตุ้นการทำงานของระบบประสาทและการรู้คิด โดยอาศัยการทำงานร่วมกันของทีมนักกายภาพบำบัด นักกิจกรรมบำบัด แพทย์เวชศาสตร์ฟื้นฟู เพื่อ ส่งเสริมการเรียนรู้ ความจำ ควบคู่ไปกับการให้คำปรึกษาด้านจิตใจ อารมณ์ แก่ผู้ป่วยและญาติ
แนวทางการดูแลผู้ป่วย Stroke แบบองค์รวม
การจัดการดูแลผู้ป่วย Stroke อย่างเป็นระบบและครอบคลุมทุกมิติที่ “Health Focus Clinic” ประกอบด้วย
- การป้องกันความพิการและภาวะแทรกซ้อน เช่น กล้ามเนื้อหดสั้น ข้อติด กระดูกสะโพกหัก
- การส่งเสริมการฟื้นตัวของระบบประสาทและการเคลื่อนไหว ด้วยการกายภาพบำบัดอย่างต่อเนื่อง
- การดูแลให้ผู้ป่วยสามารถกลับไปทำกิจวัตรประจำวันได้ด้วยตนเอง ผ่านกิจกรรมบำบัดและการปรับสภาพแวดล้อม
- การให้ความรู้ในการดูแลสุขภาพ ปรับพฤติกรรมการกิน ออกกำลังกาย หลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยง
- การจัดการปัญหาทางอารมณ์ จิตใจ สังคม ด้วยการให้คำปรึกษา กิจกรรมกลุ่ม หรือยาต้านเศร้า
- การดูแลแบบประคับประคองในระยะท้าย เพื่อให้ผู้ป่วยและครอบครัวมีคุณภาพชีวิตที่ดีที่สุด
บทบาทของครอบครัวในการดูแลผู้ป่วย Stroke ระยะยาว
เพราะครอบครัวเป็นหัวใจสำคัญของการดูแลผู้ป่วย Stroke ระยะยาว ในฐานะผู้ที่อยู่ใกล้ชิดกับผู้ป่วยมากที่สุด ครอบครัวจึงควรมีส่วนร่วมตั้งแต่การวางแผนการรักษา ไปจนถึงการปฏิบัติตามแผนอย่างต่อเนื่อง เช่น
- เฝ้าระวังสังเกตอาการผิดปกติ เช่น ซึม สับสน พูดลำบาก ถ้าสงสัยให้รีบพาไปพบแพทย์
- จัดพื้นที่ในบ้านให้ปลอดภัย สะดวกต่อการทำกิจกรรม ห้องน้ำควรมีราวจับ ไม่ลื่น
- ช่วยพลิกตะแคงตัว เปลี่ยนท่านอน นวดกล้ามเนื้อ ข้อต่อ ป้องกันแผลกดทับและข้อติด
- ให้กำลังใจด้วยการพูดคุย ให้ร่วมทำกิจกรรมในครอบครัว เพื่อไม่ให้ผู้ป่วยรู้สึกโดดเดี่ยว
- ควบคุมปัจจัยเสี่ยงให้ได้ เช่น จำกัดอาหารเค็ม หวานจัด งดให้สูบบุหรี่ ดื่มสุรา
นอกจากนี้ ครอบครัวควรใส่ใจกับการดูแลสุขภาพใจของตนเองด้วย เพื่อจะได้มีกำลังกายกำลังใจในการดูแลผู้ป่วยได้อย่างเต็มที่ หากรู้สึกท้อแท้หมดไฟ สามารถขอคำปรึกษาจากทีมสุขภาพจิตของเราได้ทุกเมื่อ
ที่ “Health Focus Clinic” เราเชื่อมั่นเสมอว่า คนไข้ทุกคนควรได้รับการรักษาที่ครบวงจร ครอบคลุมทุกมิติของชีวิต ไม่ใช่แค่มุ่งเน้นแต่โรค แต่ต้องดูแลคนทั้งคน ทั้งร่างกาย จิตใจ สังคม ทำให้สามารถคืนคุณภาพชีวิตให้กับผู้ป่วย และคืนผู้ป่วยให้กับสังคมได้อย่างแท้จริง