รู้ไหมคะว่าการออกกำลังกายที่ “เหมาะสม” กับร่างกายของคุณนั้นต่างจากคนอื่นมาก? บางคนวิ่งแค่ 10 นาทีหัวใจก็เต้นแรง หอบหายใจไม่ทันแล้ว ในขณะที่บางคนวิ่งครึ่งชั่วโมงยังรู้สึกสบายๆ นี่เป็นเพราะแต่ละคนมีสมรรถภาพร่างกายที่ไม่เท่ากัน โดยเฉพาะค่าที่เรียกว่า “VO2 Max” ซึ่งเป็นตัวบ่งชี้ความฟิตของร่างกายที่นักกีฬามืออาชีพทั่วโลกใช้กัน และยังมีประโยชน์มากสำหรับคนที่ออกกำลังกายเป็นประจำหรือแม้แต่คนรักสุขภาพทั่วไปค่ะ
VO2 Max คืออะไร?
VO2 Max เป็นค่าที่วัดอัตราการใช้ออกซิเจนสูงสุดของร่างกายในขณะที่เราออกกำลังกายหนักที่สุด (Maximal Oxygen Consumption) ค่ะ เรียกง่ายๆ ว่าเป็น “เครื่องวัดความฟิต” ที่บอกว่าร่างกายของเราสามารถนำออกซิเจนไปใช้สร้างพลังงานได้ดีแค่ไหน ยิ่งค่า VO2 Max สูง แสดงว่าร่างกายสามารถใช้ออกซิเจนได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งนั่นหมายถึงความทนทานและสมรรถภาพร่างกายที่ดีด้วยค่ะ VO2 Max จึงเป็นหนึ่งในตัวชี้วัดสำคัญของสุขภาพโดยรวมและการมีอายุยืนยาวอย่างมีคุณภาพ (Longevity)
วิธีการวัด VO2 max
โดยทั่วไปแล้ว การวัดค่า VO2 max จะทำโดยการทดสอบในห้องปฏิบัติการ เรียกว่า “Cardiopulmonary Exercise Test” หรือ CPET โดยให้ออกกำลังกายบนลู่วิ่งไฟฟ้าหรือจักรยานออกกำลังกาย พร้อมกับการวัดปริมาณออกซิเจนที่หายใจเข้าและออกขณะออกกำลังกายอย่างหนัก (โดยค่านี้มีหน่วยเป็นมิลลิลิตรต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัมในเวลา 1 นาที) อย่างไรก็ตาม ปัจจุบันก็มีอุปกรณ์สวมใส่ เช่น นาฬิกาอัจฉริยะ ที่สามารถประมาณค่า VO2 max แบบคร่าวๆ ได้จากการติดตามข้อมูลการออกกำลังกายค่ะ
ประโยชน์ของการทดสอบ VO2 Max
การทดสอบ VO2 Max ไม่ได้สำคัญแค่กับนักกีฬาเท่านั้น แต่มีประโยชน์กับทุกคนที่ใส่ใจเรื่องสุขภาพและลดเสี่ยงโรคร้ายด้วยค่ะ
- ช่วยประเมินสมรรถภาพของระบบหัวใจและปอด ทำให้เรารู้ว่าร่างกายเรามีประสิทธิภาพในการใช้ออกซิเจนมากน้อยแค่ไหน ซึ่งเป็นตัวบ่งชี้ความฟิตของร่างกายได้ดีมาก
- ช่วยคัดกรองความเสี่ยงต่อโรคหัวใจ เช่น ภาวะหัวใจหยุดเต้น กล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด หรือความผิดปกติของหัวใจขณะออกกำลังกายที่หนัก ซึ่งบางครั้งอาจไม่แสดงอาการในชีวิตประจำวัน แต่จะปรากฏเมื่อร่างกายอยู่ในภาวะเครียด
- ช่วยกำหนดโซนการออกกำลังกายที่เหมาะสมสำหรับแต่ละบุคคล แม้แต่คนที่อายุเท่ากัน น้ำหนักเท่ากัน ก็อาจจะมีโซนการเผาผลาญที่แตกต่างกัน การทดสอบนี้จะทำให้เราสามารถปรับแผนการออกกำลังกายให้เหมาะกับร่างกายตัวเองได้อย่างแท้จริง
- ช่วยวินิจฉัยโรคเกี่ยวกับหัวใจและปอด เช่น ภาวะหัวใจล้มเหลว หัวใจเต้นผิดจังหวะ หรือโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง (COPD) ได้แม่นยำยิ่งขึ้น
- ช่วยหาสาเหตุของอาการเหนื่อยง่าย หอบ หายใจไม่อิ่มโดยไม่ทราบสาเหตุ ซึ่งอาจเกิดจากปัญหาของระบบหัวใจและหลอดเลือด ระบบหายใจ หรือระบบเผาผลาญพลังงานในร่างกาย
- สำหรับนักกีฬา การทดสอบนี้ช่วยให้ทราบถึงจุดที่เรียกว่า Anaerobic Threshold หรือ Lactate Threshold ซึ่งเป็นจุดที่ร่างกายเริ่มเปลี่ยนจากการเผาผลาญแบบใช้ออกซิเจน (Aerobic) มาเป็นแบบไม่ใช้ออกซิเจน (Anaerobic) ข้อมูลนี้จะช่วยให้นักกีฬาวางแผนการฝึกซ้อมได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้นค่ะ
ใครบ้างควรเข้ารับการทดสอบ VO2 Max?
หลายคนอาจคิดว่าการทดสอบนี้เหมาะกับนักกีฬาหรือคนที่ออกกำลังกายหนักเท่านั้น แต่จริงๆ แล้วมีหลายกลุ่มที่ได้ประโยชน์จากการทดสอบนี้ค่ะ
- นักกีฬาและผู้ที่ออกกำลังกายเป็นประจำ ทั้งนักกีฬาอาชีพและสมัครเล่น เช่น นักวิ่ง นักปั่นจักรยาน นักไตรกีฬา เพื่อติดตามและพัฒนาสมรรถภาพร่างกาย รวมถึงวางแผนการฝึกซ้อมให้มีประสิทธิภาพสูงสุด
- ผู้ที่ต้องการลดน้ำหนักหรือปรับปรุงสุขภาพโดยรวม เพราะการรู้ค่า VO2 Max และค่า Fat Oxidation จะช่วยให้ออกกำลังกายได้ตรงจุดและมีประสิทธิภาพในการเผาผลาญไขมันมากขึ้น
- ผู้ที่มีโรคเรื้อรัง เช่น โรคหัวใจ เบาหวาน ความดันโลหิตสูง หรือโรคปอด การทดสอบจะช่วยให้แพทย์สามารถกำหนดขอบเขตการออกกำลังกายที่ปลอดภัยและเหมาะสมกับสภาพร่างกาย
- กลุ่มผู้ป่วยหลังการรักษาโรคหัวใจ เช่น ผู้ป่วยที่ได้รับการทำบอลลูน หรือผ่าตัดบายพาส เพื่อประเมินความสามารถของร่างกายและกำหนดโปรแกรมฟื้นฟูที่เหมาะสม
- ผู้ที่หยุดออกกำลังกายไปนานและอยากกลับมาออกกำลังกายอีกครั้ง เพื่อให้มั่นใจว่าเริ่มต้นได้อย่างปลอดภัยและเหมาะสมกับสภาพร่างกายในปัจจุบัน
- ผู้ที่มีความเสี่ยงต่อโรคหัวใจและหลอดเลือด โดยเฉพาะผู้ที่มีประวัติครอบครัวเป็นโรคหัวใจ เพื่อตรวจคัดกรองความผิดปกติที่อาจไม่แสดงอาการในชีวิตประจำวัน
ขอแนะนำว่า ถ้าคุณเริ่มสนใจการออกกำลังกายอย่างจริงจัง กำลังเตรียมตัวสำหรับการแข่งขันกีฬา หรือแม้แต่ต้องการดูแลสุขภาพหัวใจและปอดให้ดีขึ้นเพื่อเพิ่มโอกาสในการมี Longevity ที่ดี การทดสอบ VO2 Max เป็นการลงทุนที่คุ้มค่ามากค่ะ เพราะคุณจะได้ออกกำลังกายอย่างถูกวิธี ได้ผลลัพธ์ที่ดีที่สุด และที่สำคัญคือปลอดภัยที่สุดสำหรับสุขภาพของคุณเองค่ะ
อ้างอิง:
https://www.samitivejhospitals.com/…/vo2-max-%E0%B8%84… https://www.bangkokhospital-chiangmai.com/…/cpet-vo2max/ https://bangkokpattayahospital.com/…/rehabilit…/vo2-max/
#healthfocusclinic #vo2max #นักวิ่ง #Longevity